Kapela Byrtków z Pewli Wielkiej

Kapela założona przez legendarnego skrzypka samouka, Karola Byrtka (1907-1989). Wraz ze swoim szwagrem, dudziarzem Władysławem Plutą, a później z synem Edwardem stworzył on Kapelę Rodziny Byrtków, która w latach 60. i 70. była wielokrotnie nagradzana w najbardziej prestiżowych konkursach za autentyzm i wierność przekazu. Kapela występowała w kraju oraz podczas zagranicznych wojaży z najlepszymi wówczas żywieckimi zespołami folklorystycznymi: Beskidami, Jodłami i Groniami. Wyrazem najwyższego uznania dla kapeli Karola Byrtka było przyznanie jej w 1984 roku Nagrody im. Oskara Kolberga.

fot. Piotr Dahlig (1982)
·

Synowie Edward, Józef i Władysław kontynuowali rodzinne tradycje muzyczne, przejmując dawny repertuar ojca. Wybitny, nieżyjący już znawca folkloru muzycznego Żywiecczyzny Józef Mikś dokonał zapisów nutowych granych przez nich melodii i opublikował je w książce „Muzyka Beskidu Żywieckiego”, by udokumentować zachowany tylko na tym terenie tradycyjny sposób gry, współcześnie określany jako heterofonia („polega na prowadzeniu przez skrzypce i dudy tej samej melodii tak, jak pozwala na to instrument, wprawa i fantazja muzyczna grającego”). Kapela jest laureatem festiwalu w Kazimierzu nad Wisłą (nagroda główna w kategorii kapel – Baszta, 2008 r.), a wszyscy bracia mają na koncie wiele nagród indywidualnych i zespołowych – m.in. na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu. W 2016r. Kapela Byrtków ponownie, tym razem w kolejnym pokoleniu, otrzymała Nagrodę im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”.

Edward i Władysław Byrtkowie, Jabłonków 2008

Nagrody:

  • 1984 – Nagroda im. Oskara Kolberga w kategorii kapela ludowe
  • 2016 – Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”

Udział w festiwalach:

  • Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym
  • Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem
  • Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu
  • Sabałowe Bajania w Bukowinie Tatrzańskiej
  • Międzynarodowy Festiwalu Gajdoszy „Gajdovacka” w Orawskiej Polhorze (Słowacja)
  • Spotkania Gajdoszy i Dudziarzy w Istebnej
  • Konkurs Gry na Unikatowych Instrumentach Ludowych w Wieprzu k. Żywca
  • Festiwal folklorystyczny w Stanach Zjednoczonych
  • Ogólnopolskie Spotkania Kapel Dudziarskich w Zbąszynku
  • koncert z cyklu „Muzyka źródeł”, poświęconym muzyce Beskidu Żywieckiego, który odbył się w ramach 16. Festiwalu Folkowego Polskiego Radia „Nowa tradycja” (2013)
  • Wszystkie Mazurki Świata, koncert „Rzeczpospolita Kolberga” (2014)

Wydawnictwa muzyczne:

  • 2016 – Silesian Roots – składanka brytyjskiego magazynu Songlines
  • 2014 – Kapela Byrtków z Pewli Wielkiej, wyd. Regionalny Ośrodek kultury w Bielsku-Białej, wydawnictwo monograficzne zawierające utwory archiwalne oraz współczesne
  • 2010 – Kapela Byrtków z Pewli Wielkiej w Beskidzie Żywieckim: Jak po niebie chmury, wyd. Instytut Europa Karpat, wydawnictwo monograficzne
  • 1998 – Muzyka Źródeł vol. 7 „Beskidy”, wyd. Polskie Radio SA, wydawnictwo zbiorowe

W 2016r. kapela wystąpiła w odcinku programu „Dzika Muzyka”, emitowanym w TVP2.

http://vod.tvp.pl/25031725/kapela-byrtkow-muzyka-spod-zywca

W 2015r. W ramach programu Szkoła Mistrzów Tradycji, organizowanego przez Instytut Muzyki i Tańca, Fundacja 9sił z Jeleśni przeprowadziła warsztaty gry na dudach i skrzypcach z kapelą braci Byrtków z Pewli Wielkiej. Warsztaty zakończyły się wspólnym koncertem Mistrzów i uczniów na scenie Tygodnia Kultury Beskidzkiej w Żywcu.

***

Więcej o muzyce kapeli w tekście Prof. Piotra Dahliga „Ze skrarbów Żywiecczyzny: Muzyka Byrtków”