Józef Maślanka – dudy żywieckie

Multiinstrumentalista i budowniczy instrumentów ludowych z Żabnicy. Laureat Nagrody im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej (1991r.)

Urodził się 7 III 1937 r. w Żabnicy k/Żywca, mieszkał w Bytomiu. Pochodził z rodziny góralskiej o tradycjach artystyczno-muzycznych. Od młodych lat przejawiał uzdolnienia muzyczne i zamiłowanie do wykonywania instrumentów muzycznych takich jak: fujarki, piszczałki pasterskie i trombity. Uczył się gry na skrzypcach i na gajdach oraz innych instrumentach. Posiadał doskonały słuch muzyczny. Wykonanie każdego instrumentu traktował indywidualnie. Budowę instrumentu traktował jako umiejętności muzyczno-artystyczne. Uważał, że każdy instrument ma swoją ,,duszę”, którą należy wydobyć poprzez nadanie mu właściwego kształtu, surowca i konstrukcji. Dużą wagę przywiązywał do detalu zdobniczego. Spośród wykonawców instrumentów muzycznych szybko wybił się na czołowe miejsce.

Nim stał się znanym budowniczym instrumentów muzycznych zasłynął jako zdolny i wszechstronny muzyk a także tancerz. W 1966 r. wstąpił do Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca ,,Pilsko” z siedzibą w Żywcu. Grał w kapeli na skrzypcach, dudach i solo na piszczałkach i trombitach w programach obejmujących tradycyjne melodie pasterskie. W kilka lat później rozpoczął pracę w Państwowym Zespole Pieśni i Tańca ,,Śląsk”. Grał w kapeli a także występował jako tancerz w tańcach góralskich.

Dzięki członkostwu w obu zespołach J. Maślanka miał możliwość występowania na licznych występach i festiwalach folklorystycznych w kraju i poza jej granicami. Występował niemal we wszystkich krajach europejskich, a także w krajach Ameryki i Azji. Był wybijającym się muzykiem i tancerzem, przyczyniając się do zdobywania przez zespoły najwyższych wyróżnień i nagród.

Drugą jego specjalnością stało się wykonywanie tradycyjnych instrumentów muzycznych. Budował je na potrzeby kapel zespołów regionalnych, na potrzeby zespołu „Śląsk”, ale także do zbiorów i kolekcji muzealnych i Instytutów muzykologicznych. Jego instrumenty muzyczne znalazły także nabywców u profesjonalnych muzyków orkiestr symfonicznych. Specjalnością stały się skrzypce kilku typów a także śląskie gajdy (dudy).

*^{fot. Piotr Baczewski / dudziarze.pl}*

Długoletnie doświadczenie jako muzyka i budowniczego zaowocowało w powstanie dużej kolekcji instrumentów muzycznych, stawiając J. Maślankę w rzędzie najwybitniejszych współczesnych wykonawców, nie tylko ludowych ale i innych tradycyjnych instrumentów muzycznych w Polsce. Zmarł w 2019 roku.

Tekst: Marian Pokropek, www.nagrodakolberga.pl